Μια πρώτη ανάγνωση της νέας σχολής «της συκοφαντικής γελοιογραφίας».
Επανέρχομαι με ένα κείμενο για τις γελοιογραφίες. Θα μιλήσω ως σκιτσογράφος ξεκινώντας με προσωπικό τόνο.
Όταν ασχολήθηκα με το σκίτσο ήμουν αρκετά μικρός. Μου έκαναν πολύ εντύπωση οι Αρχέλαος, Μητρόπουλος, Βας και ο Β. Χριστοδούλου. Μεγαλώνοντας ακουσίως δάσκαλοί μου έγιναν οι Διογένης Καμένος, o Κυρ, ο Ακις. Με την «έκρηξη» του κόμικ και του σκίτσου τη δεκαετία του 1980, γνώρισα και επηρεάστηκα εκτός από τους Έλληνες σκιτσογράφους όπως οι Ιωάννου, Καϊλατζής, Αρκάς, Στάθης Ορνεράκης, Πετρουλάκης, από τις τότε καθημερινές εφημερίδες και τα άλλα έντυπα, ή δημοφιλή εξειδικευμένα περιοδικά αλλά και από τους τεράστιους ξένους δημιουργούς - καλλιτέχνες της γελοιογραφίας. Όλοι αυτοί οι σκιτσογράφοι καλλιτέχνες, πριν και πάνω απ’ όλα «χρωμάτιζαν» τις ειδήσεις προσφέροντας γέλιο, σαρκασμό και γνώση. Σε όλους αυτούς τους δημιουργούς υπήρχε ένας ηθικός άγραφος νόμος: «Ποτέ μα ποτέ δεν συκοφαντούμε την αντίθετη πολιτική ή άλλη άποψη, ποτέ δεν δημιουργούμε σκίτσα βγαλμένα από ψέματα. Έμπνευση μας είναι το αληθινό «στιγμιότυπο» από την πολιτική και κοινωνική ζωή».
Τότε οι καλλιτέχνες αυτοί απεχθάνονταν, να «πιασθούν» από τη συκοφαντία για να την κάνουν είδηση και την πλαστή είδηση σκίτσο. Η είδηση κυριαρχούσε και επομένως το σκίτσο έβγαινε αβίαστα και ήταν δυνατόν να κυριαρχήσει στην επικαιρότητα. Η κριτική γίνονταν με ευάρεστο τρόπο ώστε να σκεφτείς όχι μια και δυο αλλά και παραπάνω φορές την κριτική του καλλιτέχνη. Σήμερα το δρόμο αυτών των αξιών ακολουθούν πολλοί νέοι συνάδελφοι. Τα χρόνια που ακολούθησαν οι δεκαετίες 90 και 2000 ήταν δημιουργικά χρόνια στην ανάπτυξη της γελοιογραφίας.
Δεν αναπολώ σε καμια
περίπτωση τα «καλά χρόνια της ελληνικής γελοιογραφίας» γιατί διαθέτουμε πολλούς
και εκπληκτικούς γελοιογράφους. Το θέμα μας είναι ότι κάποιοι από τους παλιούς
αλλά και νέοι δημιούργησαν μια νέα συμπαγής σχολή στην πολιτική γελοιογραφία.
Τη σχολή «μαύρα πενάκια». Από το 2014 και μετά δεν είναι τυχαία η εμφάνιση μιας
νέας μορφής πολιτικής κριτικής με κυριότερο τον αρχαιότερο σκιτσογράφο που αναφέραμε.
Μιλάω για τον Αρκά και ακολούθως τον Χατζόπουλο και προσφάτως τον Παπανίκο. Ο
αρκάς αρχικά μας εξέπληξε με την στροφή του στην πολιτική επικαιρότητα,(δεν
είναι κακό) και ακολούθως με το περιεχόμενο των σκίτσων του όπως και μας εξέπληξε
προσφάτως με το ξαφνικό τερματισμό με αυτή του την ενασχόληση μόλις η ΝΔ έγινε
κυβέρνηση. Οι σκιτσογράφοι αρκάς στο Πρώτο Θέμα, μαζί με τον Χαντζόπουλο στα
Νέα δημιούργησαν μια νέα σχολή στην γελοιογραφία. Δυστυχώς ανήγαγαν τη
συκοφαντία της διαφορετικής πολιτικής άποψης, που έτυχε τότε να είναι εκλεγμένη
κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ, σε κυρίαρχο γελοιογραφικό λόγο. Διέσπειραν με το πενάκι
τους ψέματα, συνέβαλαν στον άκρατο διχασμό της χώρας, υποβάθμισαν την
οποιαδήποτε ενέργεια της τότε κυβέρνησης μόνο και μόνο επειδή ήθελαν να
εναρμονισθούν με τη ΝΔ, φανάτισαν τους ανθρώπους από το δικό τους ιδεολογικό
στρατόπεδο. Στρατεύτηκαν σε νεοφιλελεύθερο ιδεολογικοπολιτικό στρατόπεδο και
ακολούθησαν τυφλά την ιδεολογική προπαγάνδα του κόμματος της ΝΔ. Συνέβαλαν με
τον τρόπο τους στην ταπείνωση αξιών όπως τη συλλογικότητα, την σεμνότητα, την
αξία της ουσιαστικής κριτικής, την αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Γέμισαν
με τα μαύρα πενάκια τους, μαυρίλα την πολιτική ζωή του τόπου έτσι όπως ποτέ δεν
είχε γίνει έως τότε με το σκίτσο. Πως αλλιώς θα μπορούσε να εξηγηθεί η σειρά
που δημιούργησε ο Αρκάς για «τα παιδικά χρόνια του Πρωθυπουργού» με αναφορά
στον Τσίπρα με τρόπο συκοφαντικό, άθλιο και χωρίς όρια. Κι αν ο αρκάς
ξαποσταίνει από τις μάχες που έδωσε με τον ΣΥΡΙΖΑ και την αριστερά, ο
Χαντζόπουλος που πάντα έκανε πολιτικό σκίτσο υπηρετεί με πάθος αυτή τη νέα
σχολή της συκοφαντικής γελοιογραφίας. Με ένα νέο σκίτσο (από τα τελευταία του) όχι
μόνο διαδίδει το καταφανές ψέμα ότι ο Τσίπρας επομένως ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πιστός
του Στάλιν, (εδώ γελάει κάθε ΚΚΕς) αλλά κάνει σημαία το ιδεολόγημα των δύο
άκρων συκοφαντώντας με έναν ακόμη ψέμα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ χαϊδεύει τους ναζιστές
χρυσαυγίτες. (εδώ η σχολή φτάνει στα όρια της επικινδυνότητας). Για μια ακόμη
φορά η γελοιογραφία γίνεται προπαγανδιστικό όργανο στα χέρια της ΝΔ και αυτή τη
φορά της κυβερνητικής πολιτικής. Το μαύρο των σκίτσων που κυριαρχεί στις μορφές
των γελοιογραφιών του Χαντζόπουλου αντικατοπτρίζει το μαύρο που κυριαρχεί στην
σχολή της συκοφαντικής νεοφιλελεύθερης γελοιογραφίας. Δε μας κάνει καθόλου
εντύπωση όταν σε σκίτσο του ο Χαντζόπουλος το 2014 γράφει: «Ανατρεπτικό
χιούμορ θα ήταν να βάλουν οι χρυσαυγίτες έναν δικό τους να μιλήσει με μια
γλυκιά προσμονή για την πρώτη του φορά. Την πρώτη φορά που θα ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ». (23-05-2014
εφ. Πρώτο Θέμα»
Ο νεότερος σκιτσογράφος Παπανίκος αν και δεν είναι αλήθεια ο κατά συρροή γελοιογράφος της σχολής «της συκοφαντικής γελοιογραφίας» με ένα από τα τελευταία σκίτσα του για τις καταλήψεις και τη ταύτιση των μαθητών με πιθήκους που κρέμονται από τα κάγκελα δίνει ένα καλό βιογραφικό για να ενταχθεί στη νέα γελοιογραφική σχολή. Μάλιστα σε απάντησή του στο θόρυβο που ξεσηκώθηκε γράφει απαντώντας στους επικριτές του: «Όμως το σκίτσο είχε μιλήσει πριν από αυτούς. (Δεν το είχα στείλει και προς έγκριση σε όλους αυτούς, όπως μου στέλνουν εκείνοι πάντα πριν ανεβάσουν οτιδήποτε.) Κυρίως μίλησε έτσι που απλά το επιβεβαίωσαν με τις αντιδράσεις τους: Τους είχε πει ότι οι βάρβαροι σαν πίθηκοι έχουν ένα θύμα, τον απεικονιζόμενο μαθητή, σύμβολο της μάθησης - έκλεισαν όλοι τα μάτια προς την πλευρά του για να επιβεβαιώσουν ότι αδιαφορούν για τα θύματα των "αγώνων" όπως οι μαυροντυμένοι του σκίτσου. Τους είχε πει ότι οι δράσεις τους είναι κόντρα στην πολιτισμένη ανθρώπινη κοινωνία του 21ου αι. γι’ αυτό έχουν την μορφή πιθήκου- έτρεξαν όλοι να μου δείξουν πόσο έξω από την ανθρώπινη κοινωνία είναι».(Πηγή: https://www.athensvoice.gr)
Θα πει κάποιος απαγορεύεται η έκφραση της άλλης άποψης; Απαγορεύεται η υπερβολή; Απαγορεύεται η γελοιοποίηση μιας κατάστασης; Όχι βέβαια, όπως δεν απαγορεύεται και η κριτική θέλω να ελπίζω. Στα σκίτσα των παραπάνω ταλαντούχων αλήθεια δημιουργών γίνεται αυστηρή κριτική για το ήθος και το ύφος της τέχνης που υπηρετούν οι συγκεκριμένοι. Αποτελούν πλέον απλά ένα προπαγανδιστικό εργαλείο της σημερινής κυβέρνησης καλυπτόμενοι από το μανδύα του «εγώ σατιρίζω», «εκφράζω την άποψή μου ελευθέρα» αλλά ταυτόχρονα μαυρίζουν το εικαστικό τοπίο της δημιουργικής τέχνης της γελοιογραφίας. Ας μην κρύβονται πίσω από το δικαίωμα της ελευθερίας του τύπου.. Ας είναι ότι θέλουν. Το θέμα είναι να μάθουν να δέχονται και κριτική.
ΥΓ: Τα σκίτσα στα οποία αναφέρομαι μπορεί να τα βρει ο οποιοσδήποτε γι αυτό και δεν τα αναδημοσιεύω.